Genel Özellikleri
1) Geleneksel Yozgat evleri dıştan içe doğru sokak, bahçe, sofa, oda sıralamasına göre planlanmıştır. Evin zemin katı kışlık oturma odaları ve hizmet birimlerinin oluşturduğu mekanlar olarak düzenlenirken üst katlar yazlık olarak yapılmıştır. Odaların biri diğerlerine göre daha büyük ve süslüdür. Bu oda baş oda olarak yapılmış ve misafir odası olarak kullanılmaktadır.
2) Yörede kolay bulunan taş ve ahşap malzemeye bağlı olarak kargir sistemde yapılmıştır. Kullanılan başlıca malzemeler taş, kerpiç, ahşap, toprak, kireç, demir ve alçıdır.
3) Geleneksel Yozgat evlerinin dış cepheleri sade, gösterişten uzak bir görünüme sahiptir. Dış cephede taş ve ahşap kaplama, pencerelerde ve balkon korkuluklarında ise ferforje kullanılmıştır. Geleneksel Yozgat evleri tek, iki ve üç katlı olarak yapılmıştır.
4)Yozgat evleri dış görünüşlerinin sadeliğine karşılık iç kısımlarında büyük sanatkârane ve devrinin önemli örneklerini teşkil eden süslemelerine sahiptirler. Evlerin bezemesinde ahşap malzeme sıklıkla kullanılmıştır. Tavanlar, tabanlar, merdivenler, korkuluklar, dolaplar, kapı kanatları oyma tekniğinde ahşaptan yapılmıştır. Özellikle tavan göbeğinde geometrik ve bitkisel süslemelere geniş yer verilmiştir. Günümüze kadar gelebilen evlerdeki bu tür bezemeler 19. Yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilmiştir. Ahşap süslemenin yanı sıra bazı konaklarda resim tasvir edilmiş, manzara örnekleri ile de karşılaşılmıştır.
Karslıoğlu Konağı
Yozgat'ın İstanbulluoğlu Mahallesi Cevahir Ali Efendi Camisi’nin yakınındaki
köprü başında yer almaktadır. Günümüzde müze olarak planlanmasına rağmen kapalı durumdadır. Aslına uygun şekilde restorasyonu yapılmasına rağmen kullanılmadığı için tahrip olmaktadır. Batı ve güney yönlerinde büyük bir bahçe içerisinde yer almaktadır.
Osmanlı devrine ait olup, 1883 yılında yapıldığı bilinmektedir. 1925
yılında Vali konağı, 1936 yılından itibaren ise konut olarak kullanılmıştır. Yozgat
belediye başkanlığı yapan Yusuf Karslıoğlu tarafından satın alınarak uzun süre
kullanıldığı için Karslıoğlu konağı olarak bilinmektedir.
Resim 1: Karslıoğlu konağı güney doğu cephesinden bir görünüş
Resim 2: Karslıoğlu konağı giriş kapısında taş işçiliği ve bezemeler
Resim 3: Karslıoğlu konağı taş malzeme kullanımı
Resim 4: Karslıoğlu konağın bahçe kapısı
Hayri İnal Konağı
Yozgat'ın İstanbulluoğlu mahallesi emniyet caddesi üzerinde Nizamoğlu
konağının güneyinde yer almaktadır. Hayri İnal konağı olarak anılmaktadır. Güney yönünde küçük bir bahçeyle çevrilmiştir. Kuzey, batı ve doğu cepheleri sokağa yönlendirilmiştir. Konağın 1880 yılında inşa edildiği belirtilmektedir. Yozgat’ın tarihi evlerinden biridir.
Konak batı, kuzey ve doğu cephelerinde yol, güney cephe ise bahçe yer almaktadır. Konak bodrum, zemin ve 1. kat olmak üzere üç katlı olarak inşa edilmiştir. Konak iç sofalı plan tipine sahiptir. Odalar bu sofanın etrafına simetrik olarak yerleşmiştir.
Resim 24: Miralay konağı zemin kat pencere görünüşü
1) Geleneksel Yozgat evleri dıştan içe doğru sokak, bahçe, sofa, oda sıralamasına göre planlanmıştır. Evin zemin katı kışlık oturma odaları ve hizmet birimlerinin oluşturduğu mekanlar olarak düzenlenirken üst katlar yazlık olarak yapılmıştır. Odaların biri diğerlerine göre daha büyük ve süslüdür. Bu oda baş oda olarak yapılmış ve misafir odası olarak kullanılmaktadır.
2) Yörede kolay bulunan taş ve ahşap malzemeye bağlı olarak kargir sistemde yapılmıştır. Kullanılan başlıca malzemeler taş, kerpiç, ahşap, toprak, kireç, demir ve alçıdır.
3) Geleneksel Yozgat evlerinin dış cepheleri sade, gösterişten uzak bir görünüme sahiptir. Dış cephede taş ve ahşap kaplama, pencerelerde ve balkon korkuluklarında ise ferforje kullanılmıştır. Geleneksel Yozgat evleri tek, iki ve üç katlı olarak yapılmıştır.
4)Yozgat evleri dış görünüşlerinin sadeliğine karşılık iç kısımlarında büyük sanatkârane ve devrinin önemli örneklerini teşkil eden süslemelerine sahiptirler. Evlerin bezemesinde ahşap malzeme sıklıkla kullanılmıştır. Tavanlar, tabanlar, merdivenler, korkuluklar, dolaplar, kapı kanatları oyma tekniğinde ahşaptan yapılmıştır. Özellikle tavan göbeğinde geometrik ve bitkisel süslemelere geniş yer verilmiştir. Günümüze kadar gelebilen evlerdeki bu tür bezemeler 19. Yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilmiştir. Ahşap süslemenin yanı sıra bazı konaklarda resim tasvir edilmiş, manzara örnekleri ile de karşılaşılmıştır.
Karslıoğlu Konağı
Yozgat'ın İstanbulluoğlu Mahallesi Cevahir Ali Efendi Camisi’nin yakınındaki
köprü başında yer almaktadır. Günümüzde müze olarak planlanmasına rağmen kapalı durumdadır. Aslına uygun şekilde restorasyonu yapılmasına rağmen kullanılmadığı için tahrip olmaktadır. Batı ve güney yönlerinde büyük bir bahçe içerisinde yer almaktadır.
Osmanlı devrine ait olup, 1883 yılında yapıldığı bilinmektedir. 1925
yılında Vali konağı, 1936 yılından itibaren ise konut olarak kullanılmıştır. Yozgat
belediye başkanlığı yapan Yusuf Karslıoğlu tarafından satın alınarak uzun süre
kullanıldığı için Karslıoğlu konağı olarak bilinmektedir.
Resim 1: Karslıoğlu konağı güney doğu cephesinden bir görünüş
Resim 2: Karslıoğlu konağı giriş kapısında taş işçiliği ve bezemeler
Resim 3: Karslıoğlu konağı taş malzeme kullanımı
Resim 4: Karslıoğlu konağın bahçe kapısı
Hayri İnal Konağı
Yozgat'ın İstanbulluoğlu mahallesi emniyet caddesi üzerinde Nizamoğlu
konağının güneyinde yer almaktadır. Hayri İnal konağı olarak anılmaktadır. Güney yönünde küçük bir bahçeyle çevrilmiştir. Kuzey, batı ve doğu cepheleri sokağa yönlendirilmiştir. Konağın 1880 yılında inşa edildiği belirtilmektedir. Yozgat’ın tarihi evlerinden biridir.
Konak batı, kuzey ve doğu cephelerinde yol, güney cephe ise bahçe yer almaktadır. Konak bodrum, zemin ve 1. kat olmak üzere üç katlı olarak inşa edilmiştir. Konak iç sofalı plan tipine sahiptir. Odalar bu sofanın etrafına simetrik olarak yerleşmiştir.
Resim 5: Hayri İnal konağı kırma çatısı
Resim 6: Hayri İnal konağı bahçe kapısı
Resim 7: Hayri İnal Konağı kuzey batıdaki odanın kapısı
Nizamoğlu Konağı
Yozgat'ın İstanbulluoğlu mahallesi Emniyet Caddesi No:21de yer almaktadır.
Şu anda Etnoğrafya müzesi olarak kullanılmaktadır. Günümüzde konağın odaları
teşhir salonu olarak düzenlenmiştir. Zemin katında etnografik eserler, yöresel kadın
ve erkek giysileri, el yazmaları, eski telefon santralleri ve manyetolu telefonlar
sergilenmektedir. Müzenin ikinci katında günlük kullanım eşyaları, bakır kap
kaçaklar ve mutfak eşyalarına yer verilmiştir. Ayrıca burada bir de yayla yaşamını
yansıtan bir çadır bulunmaktadır. Batı, güney ve kuzey yönlerinde bahçe yer
almaktadır. Doğusu ise sokağa bakmaktadır.
Konak Vasaki ve Joannaki’den kalmış ve Ağustos H.1292/ M.1875 de
Abdullah kızı Fatma hanım’a, ondan da Nizamzade Ali efendi’nin mülkiyetine
geçmiştir. Nizamoğlu konağı olarak anılmaktadır. 1871’den önce yapılmış
olmalıdır.(Güneybatı odadaki Hz. Süleyman’ın adaleti adlı resmin sağ alt köşesinde
1871 tarihi vardır.
Resim 9: Nizamoğlu konağı genel görünüm
Resim 10: Nizamoğlu konağının kuzeyden giriş kapısında taş malzeme kullanımı
Resim 7: Hayri İnal Konağı kuzey batıdaki odanın kapısı
Nizamoğlu Konağı
Yozgat'ın İstanbulluoğlu mahallesi Emniyet Caddesi No:21de yer almaktadır.
Şu anda Etnoğrafya müzesi olarak kullanılmaktadır. Günümüzde konağın odaları
teşhir salonu olarak düzenlenmiştir. Zemin katında etnografik eserler, yöresel kadın
ve erkek giysileri, el yazmaları, eski telefon santralleri ve manyetolu telefonlar
sergilenmektedir. Müzenin ikinci katında günlük kullanım eşyaları, bakır kap
kaçaklar ve mutfak eşyalarına yer verilmiştir. Ayrıca burada bir de yayla yaşamını
yansıtan bir çadır bulunmaktadır. Batı, güney ve kuzey yönlerinde bahçe yer
almaktadır. Doğusu ise sokağa bakmaktadır.
Konak Vasaki ve Joannaki’den kalmış ve Ağustos H.1292/ M.1875 de
Abdullah kızı Fatma hanım’a, ondan da Nizamzade Ali efendi’nin mülkiyetine
geçmiştir. Nizamoğlu konağı olarak anılmaktadır. 1871’den önce yapılmış
olmalıdır.(Güneybatı odadaki Hz. Süleyman’ın adaleti adlı resmin sağ alt köşesinde
1871 tarihi vardır.
Resim 9: Nizamoğlu konağı genel görünüm
Resim 10: Nizamoğlu konağının kuzeyden giriş kapısında taş malzeme kullanımı
Resim 11: Nizamoğlu konağı cephe çıkmalarından görünüm
Resim 12: Nizamoğlu Konağı 1.kat güney doğudaki odadan bir görünüş
Resim 13: Nizamoğlu Konağı1.kat güney batıdaki odanın tavan göbeği görünüşü
Resim 12: Nizamoğlu Konağı 1.kat güney doğudaki odadan bir görünüş
Resim 13: Nizamoğlu Konağı1.kat güney batıdaki odanın tavan göbeği görünüşü
Resim 14: Nizamoğlu Konağı 1.kat güney doğudaki odanın tavan silmelerinde resimler
Resim 15: Nizamoğlu Konağı 1.kat sofanın tavan köşe birleşim detayı
Divanlıoğlu Konağı
Yozgat'ın İstanbulluoğlu mahallesi, Başçavuş camii sokak , ikizler konağının
batısında yer almaktadır. Divanlıoğlu konağı olarak anılmaktadır. 1990 yılında aslına uygun restorasyonu yapılmıştır. Bu tarihten sonra müze olarak halkın hizmetine açılmıştır. Güney ve batı yönünde bahçe ile çevrilmiştir.
Konağın ne zaman inşa edildiği tarihi bilinmemektedir. 1936 yılında değiş-tokuş yapılan göçler sonucunda Yozgat'ta evi olan Rumlar Yunanistan’da ve Bulgaristan’da göç etmişler ve orada yaşayanların terk ettikleri evlere yerleşmişler. Aynı bölgelerden gelen türkler ise Rumların terk ettikleri evler yerleşmişlerdir. Bu göçlerle yurt dışından Yozgat’a gelen Eczacı Sırrı bey olarak bilinen Sırrı Başboğan'da bu konağı 1950 yılında Mehmet Divanlıoğlu almıştır. Konak bu tarihten sonra Divanlıoğlu konağı olarak bilinmektedir.
Resim 16: Divanlıoğlu Konağının kuzey doğu cephesinden bir görünüş
Resim 17: Divanlıoğlu konağı 1. kat güney doğudaki odanın tavanından görünüş
Resim 18: Divanlıoğlu konağının ahşap malzeme kullanımı
Koldemir Konağı
Yozgat'ın İstanbulluoğlu mahallesi, Başçavuş camii sokakta, Divanlıoğlu
konağı ve ikizler konağı ile aynı sokakta yer almaktadır. Koldemir konağı olarak
anılmaktadır. Tapu kayıtlarında Mehmet Koldemir ve Kamil Koldemir adına
kayıtlıdır. Güney cephesi Başçavuş camii sokağa, kuzey ve batı cepheleri bahçeye,
doğu cephesi ise komşu parsele bakmaktadır . Konak şu anda kullanılmamaktadır
Konağın ne zaman inşa edildiği bilinmemektedir. Sahibi Mehmet Koldemir’den alınan bilgilere göre konak150 yıllık bir geçmişe sahiptir. Mehmet Koldemir konağı 1947 yılında Ermeni asıllı bir ayakkabıcıdan satın almıştır. O tarihten günümüze kadar kendilerinin bu konakta yaşadıklarını ve zamanla yapıda bozulmalar oluştuğu için konağı boşalttıklarını söylemektedirler. Tescilli bir yapı olduğu için günümüze kadar üzerinde herhangi bir onarım yapmadıklarını belirtmektedirler.
Resim 15: Nizamoğlu Konağı 1.kat sofanın tavan köşe birleşim detayı
Divanlıoğlu Konağı
Yozgat'ın İstanbulluoğlu mahallesi, Başçavuş camii sokak , ikizler konağının
batısında yer almaktadır. Divanlıoğlu konağı olarak anılmaktadır. 1990 yılında aslına uygun restorasyonu yapılmıştır. Bu tarihten sonra müze olarak halkın hizmetine açılmıştır. Güney ve batı yönünde bahçe ile çevrilmiştir.
Konağın ne zaman inşa edildiği tarihi bilinmemektedir. 1936 yılında değiş-tokuş yapılan göçler sonucunda Yozgat'ta evi olan Rumlar Yunanistan’da ve Bulgaristan’da göç etmişler ve orada yaşayanların terk ettikleri evlere yerleşmişler. Aynı bölgelerden gelen türkler ise Rumların terk ettikleri evler yerleşmişlerdir. Bu göçlerle yurt dışından Yozgat’a gelen Eczacı Sırrı bey olarak bilinen Sırrı Başboğan'da bu konağı 1950 yılında Mehmet Divanlıoğlu almıştır. Konak bu tarihten sonra Divanlıoğlu konağı olarak bilinmektedir.
Resim 16: Divanlıoğlu Konağının kuzey doğu cephesinden bir görünüş
Resim 17: Divanlıoğlu konağı 1. kat güney doğudaki odanın tavanından görünüş
Resim 18: Divanlıoğlu konağının ahşap malzeme kullanımı
Koldemir Konağı
Yozgat'ın İstanbulluoğlu mahallesi, Başçavuş camii sokakta, Divanlıoğlu
konağı ve ikizler konağı ile aynı sokakta yer almaktadır. Koldemir konağı olarak
anılmaktadır. Tapu kayıtlarında Mehmet Koldemir ve Kamil Koldemir adına
kayıtlıdır. Güney cephesi Başçavuş camii sokağa, kuzey ve batı cepheleri bahçeye,
doğu cephesi ise komşu parsele bakmaktadır . Konak şu anda kullanılmamaktadır
Konağın ne zaman inşa edildiği bilinmemektedir. Sahibi Mehmet Koldemir’den alınan bilgilere göre konak150 yıllık bir geçmişe sahiptir. Mehmet Koldemir konağı 1947 yılında Ermeni asıllı bir ayakkabıcıdan satın almıştır. O tarihten günümüze kadar kendilerinin bu konakta yaşadıklarını ve zamanla yapıda bozulmalar oluştuğu için konağı boşalttıklarını söylemektedirler. Tescilli bir yapı olduğu için günümüze kadar üzerinde herhangi bir onarım yapmadıklarını belirtmektedirler.
Resim 19: Koldemir konağının genel görünümü
Resim 20: Koldemir konağında alçı malzeme kullanımı
Resim 21: Koldemir konağı 1.kat güney batıdaki odada tavandan bir görünüş
Miralay Konağı
Yozgat'ın Aşağı Nohutlu mahallesinde hükümet konağının kuzey doğu
köşesinde yer almaktadır. Bir süre muallim mektebi olarak, 1918 ile 1920 tarihleri arasında da hastane olarak, bu tarihten sonra eğitim amaçlı kullanılmıştır. 1985 yılında tescillenmiştir. Şu anda zemin katında il izcilik kurulu, üst katlarda anaokulu olarak hizmet vermektedir. Güneyi ve batısı bahçeye, kuzeyi ve doğusu yola bakmaktadır.Konak 1890 yılında o zamanda alay kumandanı olan Miralay Şerif bey tarafından yaptırılmıştır. Şerif beyin ölmesi üzerine çocukları tarafından Ankara özel idaresine satılmıştır. Ankara özel idaresi, kullanma hakkını Yozgat özel idaresine vermiştir.
Resim 22: Miralay konağı güney batı yönünden bir görünüş
Resim 20: Koldemir konağında alçı malzeme kullanımı
Resim 21: Koldemir konağı 1.kat güney batıdaki odada tavandan bir görünüş
Miralay Konağı
Yozgat'ın Aşağı Nohutlu mahallesinde hükümet konağının kuzey doğu
köşesinde yer almaktadır. Bir süre muallim mektebi olarak, 1918 ile 1920 tarihleri arasında da hastane olarak, bu tarihten sonra eğitim amaçlı kullanılmıştır. 1985 yılında tescillenmiştir. Şu anda zemin katında il izcilik kurulu, üst katlarda anaokulu olarak hizmet vermektedir. Güneyi ve batısı bahçeye, kuzeyi ve doğusu yola bakmaktadır.Konak 1890 yılında o zamanda alay kumandanı olan Miralay Şerif bey tarafından yaptırılmıştır. Şerif beyin ölmesi üzerine çocukları tarafından Ankara özel idaresine satılmıştır. Ankara özel idaresi, kullanma hakkını Yozgat özel idaresine vermiştir.
Resim 22: Miralay konağı güney batı yönünden bir görünüş
Resim 23: Miralay konağı doğu yönünden bir görünüş
Resim 24: Miralay konağı zemin kat pencere görünüşü
Resim 25: Miralay konağı konsoldan görünüşü
IŞIKSOY Süheyla, Geleneksel Yozgat Evlerinde Yaşam ve Anlam: Evin Sözlü Tarihi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon 2010
İLGÜN Şener, Geleneksel Yozgat Evleri, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü ,Yüksek Lisans Tezi ,Konya 2007
IŞIKSOY Süheyla, Geleneksel Yozgat Evlerinde Yaşam ve Anlam: Evin Sözlü Tarihi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon 2010
İLGÜN Şener, Geleneksel Yozgat Evleri, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü ,Yüksek Lisans Tezi ,Konya 2007
Yorumlar
Yorum Gönder